در دنیای کنونی که منافع ملی تقریبا تمامی کشورها منحصر به منافع اقلیت محدودی از حاکمان سیاسی و اقتصادی شده‌است، دستگاه استخباراتی و کارمندان آن هم در کل آگاهانه یا غیرآگاهانه در خدمت اقلیت حاکمان قدرت برعلیه اکثریت توده‌های مردم قرار می‌گیرند. (۴۶) محمد بن محمد عمادالدین کاتب، البرق الشامی، ج ۳، چاپ مصطفی حیاری، عمان ۱۹۸۷. (۱) محمد بن احمد ابشیهی، المستطرف فی کلّ فنّ مستظرف، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶، چاپ افست قم ۱۳۶۸ ش. حاجی بن نظام عقیلی، آثارالوزراء، ج۱، ص۱۱۹، چاپ جلال الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۶۴ ش.
عبدالحی حسنی، الهند فی العهد الاسلامی، ج۱، ص۳۳۸، چاپ عبدالعلی حسنی و ابوالحسن علی حسنی ندوی، حیدرآباد دکن ۱۳۹۲/ ۱۹۷۲. عبدالحی بن ضحاک گردیزی، تاریخ گردیزی، ج۱، ص۳۱۵، چاپ عبدالحی حبیبی، تهران ۱۳۶۳ ش. بدین ترتیب که هر خلیفه، سلطان، امیر یا وزیر، چون گزارشهای رسمی را کافی نمی‌دانست، اشخاصی را به صورت ناشناس، در مناصب و مشاغل مختلف به جاسوسی در مسائل داخلی یا خارجی منصوب می‌کرد.
در هئیت جاسوسان:زمانی که جمع‌آوری آگاهی تبدیل به جاسوسی صنعتی می‌شود
دولتشاه سمرقندی، کتاب تذکرة الشعراء، ج۱، ص۹۳، چاپ ادوارد براون، لیدن ۱۳۱۸/۱۹۰۱. ابوالفضل بن عمید، وزیر رکن الدوله ــ که برای تأمین نیازهای مالی سپاهیان و کارگزاران حکومتی بر اموالِ مصادره ای تکیه داشت ــ کسانی را مأمور اطلاع یابی از اموال ثروتمندان کرد. در دوره امویان (۴۰ـ۱۳۲) و پس از آن، جاسوسی به دو صورت رسمی و غیررسمی رونق فراوان یافت. امام علی علیه‌السلام نیز سفارشهایی در باره نحوه به کارگیری و ویژگیهای جاسوس (عین)، به ویژه برای نظارت بر رفتار کارگزاران حکومت، دارد. پیش از اسلام ، قبایل عرب، به ویژه قریش ، برای محافظت از کاروانهای تجاری خویش به جاسوسی اهمیت فراوان می‌دادند. وظیفه اصلی جاسوس تحقیق در باره احوال دشمن و گزارش آن به افراد خودی بود، اما در طول تاریخ وظایف متنوع دیگری به وی محول گردید.
- جاسوسی از جرایمی است که هم به صورت سنتی و هم به صورت رایانهای جرم انگاری شده است.
- در کشوری که حکومت فاسد، پوشالی و متشکل از آدمکشان و ستمگران برآن حاکمیت داشته باشد، خواهی نخواهی مجموع نهادهای امنیتی، فرهنگی، اقتصادی و…
- ابوبکر بن عبداللّه دواداری، کنزالدرر و جامع الغرر، ج۸، ص۲۵۲ـ ۲۵۸، ج ۸، چاپ اولریش هارمان، قاهره ۱۳۹۱/۱۹۷۱.
- بخصوص بر دستگاه استخبارات در همان کشوری توجه بیشتر و خاص صورت می‌گیرد که دولتش از مردم ترس داشته بخواهد با سرنیزه آنان را رام نماید.
- ابوالفضل بن عمید، وزیر رکن الدوله ــ که برای تأمین نیازهای مالی سپاهیان و کارگزاران حکومتی بر اموالِ مصادره ای تکیه داشت ــ کسانی را مأمور اطلاع یابی از اموال ثروتمندان کرد.
تبلیغ‌کنندگان دریافتند که اگر همچنان می‌خواهند از طریق اینترنت درآمد داشته باشند، مجبور به تغییر تاکتیکهایشان هستند. آنها به روشی تازه رسیدند که به آنها اجازه تبلیغ محصولات را بدون داشتن وب‌سایت یا سرویس‌دهنده می‌داد و به این ترتیب نرم‌افزارهای جاسوسی پدید آمدند. هایی بود که در صفحات وب قابل مشاهده بود (البته هنوز هم وجود دارند)، و کاربران با کلیک کردن روی آنها از اطلاعات یا خدمات ارائه‌شده به دلخواه آگاهی می‌یافتند. اما بتدریج کاربران از این نحو تبلیغ خسته شده‌بودند و به این ترتیب تبلیغ‌کنندگان در حال ورشکستگی بودند، زیرا میزان درآمد آنها متناسب با میزان کلیک از طرف بازدیدکنندگان بر روی تبلیغاتی بود که بر روی وب‌سایت خود قرار می‌دادند.
۳ – واژه‌های معادل جاسوس
فصلنامه مطالعات راهبردی فهرست مقالات
امرالله صالح از شورای نظاری‌های سرشناس که در دوران حکومت کرزی بین سال‌های ۲۰۰۴ الی ۲۰۱۰ ریاست امنیت را به عهده داشت، در این اواخر در روزنامه «هشت صبح» سلسله مقالاتی را زیر عنوان «جاسوسان باافتخار» به نشر می‌رساند. در این مقالات که شمار آنها تا کنون به سیزده رسیده، صالح تلاش نموده تا حوادث بعد از کودتای هفت ثور و نقش دستگاه‌های استخباراتی کشور را در آنها به تصویر بکشد. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جاسوسی»، شماره۴۳۳۲. یکی از بدبختی‌های ملت ما این است که جاسوسان شش‌قاطه خاین، وطنفروش و خودفروخته بر سرنوشت آنان حاکم بوده‌اند.
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
البته حساب رده‌های پایینی استخبارات که معمولا از «غم نان»، بی‌کاری و یا هم ناآگاهی به این اداره می‌پیوندند، با سران آن جداست. در افغانستان ما همیشه جواسیس در ذهن مردم عناصر معامله‌گر، سگان حاکمان و منفور جاسوسی چیست؟ بوده‌اند. اگر به روشنفکری اتهام جاسوسی زده می‌شد، این گویی به منزله مرگ شخصیتی او بود. شاید در هیچ کشوری سابقه نداشته باشد که رییس‌جمهور آن رسما از دریافت بوجی‌های دالر از سی‌آی‌ای، ام‌آی‌شش و واواک تشکر کرده، آن را «بسیار مفید» خوانده و بر ادامه آن تاکید ورزد. (۲۶) ابونصراحمد حسینی، «نظام دیوان الاستخبار فی الهند فی عهدالمسلمین»، المقتطف، ج ۹۷، ش ۴ (شوال ۱۳۵۹/ نوامبر ۱۹۴۰).