برنامه هفتم و وفاق دولت و مجلس/ نسخه بهارستان برای تحقق برنامه پنج‌ساله

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، سه شنبه‌های نظارتی مجلس به آخرین وضعیت تهیه و تصویب آیین نامه‌های اجرایی و سایر مقررات لازم التصویب قانون برنامه هفتم توسعه اختصاص پیدا کرد. معاون اول رئیس جمهور امروز سه شنبه ۲ اردیبهست ماه از پاستور به بهارستان رفت و در سخنانی راهبرد اصلی و اسناد حرکتی دولت اجرای برنامه هفتم توسعه و سیاست‌های کلی نظام است.(متن کامل خبر را اینجا بخوانید)

گزارش کمیسیون برنامه و بودجه هم قرائت شد و در ادامه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه گزارشی از اقدامات صورت گرفته برای پیگیری و اجرای برنامه هفتم در دولت چهاردهم ارائه کرد و از تصویب ۶۵ آیین نامه برنامه هفتم خبر داد.(متن خبر را اینجا بخوانید)

در نهایت رئیس پارلمان در جمع بندی جلسه نکاتی را به مجلسی ها و دولتمردان گوش زد کرد. لب کلام او این بود که برای نوشتن آیین نامه‌های برنامه هفتم توسعه لازم است که دولت اولویت گزینی کند و اراده لازم برای حل ناترازی انرژی هم وجود داشته باشد.(متن خبر را اینجا بخوانید)

اگر بخواهیم مُروری بر برنامه های توسعه که مسیر و نقشه کشور را به مدت ۵ سال ترسیم می کند بینداریم باید به عقب برگردیم. تاریخچه برنامه‌های توسعه در ایران به قبل از انقلاب برمی‌گردد. اولین سند برنامه‌ای ایران در سال ۱۳۲۵ تصویب شد و تا قبل از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، پنج برنامه توسعه در یک بازه زمانی ۳۰ ساله پیاده شد.روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ در اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ، با ﺗﻼش ﺑﺮای عمران و آﺑﺎداﻧﯽ کشور استمرار یافت و تا به امروز منجر به تدوین و تصویب هفت برنامه توسعه ای در کشور شده است.

علاوه بر تدوین و تصویب هفت برنامه پنج ساله توسعه در کشور، طرح سندچشم انداز ۲۰ ساله ایران از دیگر برنامه‌هایی محسوب می‌شود که در قالب برنامه توسعه، چشم انداز جمهوری اسلامی ایران را در افق ۱۴۰۴ تعریف می‌کرد،اما نتوانست به اهداف خود برسد در این سند آمده است : «ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقـه، بـا هویـت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین الملل. اکنون این سوال مطرح می شود که چرا با وجود تعدد قوانین در حوزه های مختلف کشور ما نتوانستیم به اهداف مورد نظر خود نزدیک شویم.»

وجود قوانین زیاد و برنامه‌هایی که پیش روی ما قرار دارد منجر شد تا رهبر معظم انقلاب ۲۶ فروردین ماه در دیدار مسئولان قوای سه گانه به نکته مهمی اشاره کنند و آن اینکه در کشور قوانین و مقررات خوب و طرح‌های لازم وجود دارد، اما کمبود پیگیری‌ها مانع تحقق قابل قبول اهداف می‌شود.

این در حالی است که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان هم اجرای برنامه هفتم را از اولویت های دولت چهاردهم می‌داند و معاون اول او هم برنامه هفتم توسعه را میثاق دولت «وفاق ملی» عنوان کرد و از همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها خواست تا آیین نامه های اجرایی برنامه هفتم توسعه را در اسرع وقت ارائه دهند؛ از آنجا که در سال جدید فعالیت قوا و سایر دستگاه‌ها معطوف به اجرایی شدن برنامه هفتم توسعه و تحقق «شعار سال» است، در گزارشی با عنوان «پیگیری و اجرای قوانین اولویت مهم مجلس و دولت»  به واکاوی مطالبه اخیر معظم له از کارگزاران نظام پرداختیم، اما در این گذار، حضور دولتی‌ها در بهارستان برای تشریح آنچه پیرامون برنامه هفتم گذشت، سوژه‌ای را فراهم کرد تا به سراغ تعدادی از نمایندگان مجلس برویم و از آنها درباره اهمیت برنامه هفتم و نحوه همکاری دولت و مجلس در این باره بپرسیم. مصاحبه شوندگان نیز نکات جالب توجه‌ای بیان کردند که حاکی از همگرایی و وفاق قوای مجریه و مقننه برای تحقق برنامه هفتم توسعه پیشرفت است.

موفقیت برنامه هفتم موفقیت دولت را به دنبال دارد

مهرداد گودرزوند چگینی عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در موردعلل اجرایی نشدن برنامه های توسعه در کشور گفت: کمیسیون برنامه و بودجه کار خود را جهت نظارت بر اجرای برنامه هفتم توسعه شروع کرده است و اخیرا هم در جلسه کمیسیون، بحث آیین نامه های برنامه هفتم بود. اگر بخواهیم برنامه هفتم توسعه دچار آسیب‌های برنامه‌های یک تا شش توسعه نشود لازم است که ما در مجلس شورای اسلامی نظارتمان را پررنگ‌تر کنیم و به بند- بند برنامه هفتم دقت بیشتری کنیم چون دکتر پزشکیان هم برنامه هفتم توسعه را مبنای کار دولت چهاردهم قرار داده است در واقع موفقیت برنامه هفتم موفقیت دولت را به دنبال دارد.

اگر بخواهیم برنامه هفتم توسعه دچار آسیب‌های برنامه‌های یک تا شش توسعه نشود لازم است که ما در مجلس شورای اسلامی نظارتمان را پررنگ‌تر کنیم و به بند- بند برنامه هفتم دقت بیشتری کنیم

وی بیان کرد : برای موفقیت اجرای برنامه هفتم توسعه باید همکاری مشترکی بین مجلس، دولت و سایر قوا رخ دهد و طبق برنامه پیش برویم و بدانیم که در پایان برنامه پنج ساله توسعه کجا هستیم و ضعف‌هایمان کجاست؟ چه نقاطی را باید تقویت کنیم و در خود برنامه هفتم هم ما پیش بینی کردیم اگر جایی در دولت احساس کند که نیاز به اصلاح دارد خود دولت لایحه به مجلس ارائه دهد. همان طور که در بودجه همچنین اتفاقی می‌افتد و اگر منابع دولت کاهش یا افزایش پیدا کند دولت موظف است اصلاحیه به مجلس ارائه دهد.

گودرزوند چگینی تاکید کرد: اگر ما طبق برنامه هفتم پیش برویم یقین داشته باشید که بعد از ۵ سال می‌توانیم ادعا کنیم در کجا هستیم و چقدر باید تلاش کنیم و چگونه ضعف های برنامه را برطرف کنیم.

شش برنامه توسعه به طور میانگین زیر ۳۰% تحقق پیدا کرد

نماینده مردم رودبار در مجلس افزود: ما اگر طبق روال گذشته شش برنامه توسعه، پیش برویم که طبق گزارش‌ها به طور میانگین زیر ۳۰% تحقق پیدا کرده است بدین معناست که ما برنامه ریزی برای رسیدن به یک هدف پایدار و توسعه پایدار را در کشور نمی‌بینیم، اما اگر بر اساس برنامه حرکت کنیم می توانیم سال به سال اعلام کنیم که برنامه چند درصد تحقق پیدا کرده و چند درصد نیازمند تقویت است و کجاهای برنامه نیاز به تقویت بیشتر دارد و ضعف‌هایی و ناترازی ها در بخش‌های مختلف را حل کنیم.

گودرزوند چگینی گفت: یکی از دلایل ضعف در اجرای برنامه‌های توسعه گذشته، به برنامه محور نبودن دولت ها برمی‌گشت، اگر برنامه محور بودیم یکباره ۱۵ هزارمگاوات ناترازی در برق نمی‌دیدیم چون ظرفیت برقی که در کشور وجود دارد به نوعی نشان می‌دهد که نباید ما ناترازی در کشور داشته باشیم. اگر تمام شبکه‌های ما در مدار بودند، ۹۳ هزار مگاوات برق داشتیم اما به دلیل تعمیرات و از مدار خارج شدن بخش‌های مختلف ما ۶۲ هزارمگاوات بیشتر استفاده نمی‌کنیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه علل و عواملی عدم تحقق برنامه های توسعه در کشور چیست؟ گفت: به نظرم یکی از عوامل عدم تحقق برنامه های توسعه موضوع نظارت هم از سوی قانونگذار هم از سوی مجری است به نظر می رسد که نظارت لازم صورت نگرفته است تا مشخص شود کجای برنامه ضعف دارد و چه مواردی از برنامه امکان تحقق ندارد و در کجا انحراف برنامه است، چون اگر برنامه ای بنویسیم اما انحرافات را در طول سال‌ها نبینیم یقیناً وقتی ۵ سال تمام می‌شود به همین حالتی که در گذشته بود دچار خواهیم شد.

انتخاب مدیران برنامه محور در موفقیت برنامه هفتم توسعه اثر گذار است

عضو کمیسیون برنامه و بودجه، مدیران برنامه محور را از دیگر عوامل موفقیت برنامه هفتم توسعه در کشور عنوان کرد و گفت: مدیرانی بخش‌های مختلف دستگاه‌های اجرایی باید برنامه محور باشند و دستگاه نظارتی مثل دیوان محاسبات، سازمان بازرسی و دستگاه‌هایی که نظارت بر برنامه دارند هم در حین اجرای برنامه هم بعد از اجرای برنامه توجه کنند و ببینند اگر مدیری برنامه محور نیست از مدار مدیریت خارج شود تا برنامه بهتر محقق شود.

گودرزوند، واقعی نبودن بودجه‌های سالیانه را از دیگر علل محقق نشدن برنامه های توسعه در کشور عنوان کرد و گفت: اگر نتوانیم بودجه سالیانه را واقعی کنیم، برنامه‌های توسعه دچار انحراف می شود از این رو ما در بحث بودجه ریزی باید اولویت‌های برنامه را ببینیم و تعریف کنیم.

وی افزود: در کشور کارهای بسیار زیادی صورت گرفت، اما اگر برنامه محور نباشیم به هدف نهایی نخواهیم رسید چون اقدامات مهمی در بخش‌های مختلف صورت گرفت اما به کنترل تورم و وضعیت معیشت مردم کمک نکرده است اگر بخوانیم معیشت مردم را تقویت و تورم را کنترل کنیم باید بر اساس برنامه هفتم توسعه پیش برویم و اگر بتوانیم مدیریت خوبی داشته باشیم قطعاً ما می‌توانیم در پایان برنامه پنج ساله بگویم آن چیزی که در ابتدای برنامه‌ مورد نظر بود بالای ۹۰ درصد یا ۹۵ درصد که طبیعی است به آن دست پیدا کردیم ومعمولاً ۵ درصد انحراف هم طبیعی است ،اما نه اینکه ۶۰، ۷۰ یا ۸۰ درصد انحراف در برنامه داشته باشیم.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه موفقیت در برنامه هفتم توسعه را موفقیت کشور خواند و بیان کرد: دولت چهاردهم برنامه هفتم را محور کار خود قرار داده و کار بسیار خوبی هم کرده همه ما باید در جهت برنامه هفتم تلاش کنیم و هماهنگ باشیم و هرجا احساس کردیم که برنامه نیاز به تجدید و یا اصلاح دارد، از دولت بخواهیم لایحه به مجلس ارائه دهد.

دولت چهاردهم برنامه هفتم را محور کار خود قرار داده و کار بسیار خوبی هم کرده، همه ما باید در جهت برنامه هفتم تلاش کنیم و هماهنگ باشیم

وی با بیان اینکه محور دستگاه‌های اجرایی باید برنامه هفتم توسعه باشد گفت: اگر برنامه محور باشد، در پایان ۵ سال می‌دانیم که در چه سطحی از توسعه قرار گرفتیم و قطعاً می‌توانیم اشکالات برنامه بعدی را به خوبی برطرف کنیم و می توانیم به یک نقطه توسعه‌ای برسیم و اطمینان داشته باشیم که بعد از پنج سال در چه جایگاهی قرار گرفتیم، اما اگر همانند شش برنامه گذشته توجه کافی نداشته باشیم نتیجه آن این خواهد بود که مردم از وضعیت عمرانی و فعالیت‌های دستگاه‌های اجرایی بهره مند نمی‌شوند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه، برنامه محوری را رمز موفقیت دولت دانست و گفت: اگراولویت ها را در نظر بگیریم و سرمایه‌های کشور درست جاگذاری شود، می‌توانیم شاهد موفقیت‌های بیشتر در کشور باشیم و این مهم هم در سایه هماهنگی و تلاش برای عملیاتی شدن برنامه هفتم توسعه محقق خواهد شد.

نمایندگان در زمان تصویب برنامه توسعه به محدودیت های اجرایی توجه نمی‌کنند

محمد مهدی مفتح از نمایندگان باسابقه مجلس شناخته می شود که در کمیسیون برنامه و بودجه عضویت دارد. او در ادوار گذشته مخبر کمیسیون تلفیق بودجه هم بود و در مجلس دوازدهم بر کرسی سخنگویی کمیسیون برنامه و بودجه تکیه زده است. وی هم در مورد علل و عوامل اجرایی نشدن برنامه های توسعه در کشور، گفت:در برنامه ششم توسعه و دیگر برنامه‌های توسعه میزان تحقق در سطح پایین بود که یکی از دلایل آن، به مسئولان اجرایی برمی‌گردد چرا که باید با دقت برنامه ریزی کنند و با تمرکز اهداف برنامه توسعه را دنبال و محقق کنند.

وی بیان کرد: نمایندگان در زمان تصویب برنامه به محدودیت‌های اجرایی توجه نمی‌کنند به تعبیر ما در مجلس می گفتیم که خواسته‌ها وعلاقه‌هایمان را در برنامه می‌نویسیم. علاقمند هستیم که اقدامات مورد نظرمان انجام شود، اما آیا با توجه به امکانات و نقدینگی، مواردی که لحاظ می‌شود، قابلیت اجرایی دارد؟ معتقدم که ما در تصحیح برنامه‌ها هم به این موضوع کمتر توجه می‌کنیم و الزام می کنیم که این کار انجام شود. اما باید پرسید، آیا مقدمات فراهم شده است؟ آیا دولت می‌تواند فراهم کند؟ ما به این موضوعات توجه کافی نداریم.

نمایندگان در زمان تصویب برنامه به محدودیت‌های اجرایی توجه نمی‌کنند. علاقمند هستیم که اقدامات مورد نظرمان انجام شود، اما آیا با توجه به امکانات و نقدینگی، مواردی که لحاظ می‌شود، قابلیت اجرایی دارد؟ ما به این نکات توجه نمی‌کنیم

نماینده مردم تویسرکان اضافه کرد: البته با بیان این مشکلات نمی‌خواهم دستگاه‌های اجرایی را تبرئه کنم که آنها هیچ مشکلی نداشتند و کوتاهی نکردند، حتما آنها هم باید تلاش فراوانی کنند تا این اهداف محقق شود و مجلس باید در تنظیم برنامه به محدودیت‌های کشور از نظر بودجه و امکانات توجه کند و بعد با این محدودیت‌ها برنامه‌هایی را تصویب و تنظیم کند که بیشترین بازدهی را برای کشور به همراه داشته باشد.

مفتح در مورد انحلال سازمان برنامه در سال ۸۴ از سوی رییس جمهور وقت، تصریح کرد: این اقدام کارشناسی نبود چون کشور نیازمند سازمان برنامه است و در خود قانون اساسی هم بیان شده و زیر نظر مستقیم رئیس جمهور کار می کند. ابزار دست رئیس جمهور است ممکن است که فردی اشکالاتی در اجرای کار در سازمان برنامه بودجه داشته باشد، باید اشکالات مرتفع شود نه اینکه این سازمان منحل شود. مسئولیتی که سازمان برنامه بودجه در تنظیم و تخصیص بودجه دارد، مهم است و این جایگاه خوبی است که قانون اساسی برای سازمان پیش بینی کرده و سازمان باید به همین شکل کار خود را ادامه دهد، البته اگر در کارش مشکلی وجود داشته باشد باید اصلاح کند.

وی در مورد عدم تحقق برنامه‌های توسعه در کشور گفت: درصد تحقق برنامه‌های توسعه در تمامی برنامه های گذشته درصد بالایی نیست، درصد پایین است، در حالی که انتظار از برنامه صددرصد است چون وقت زیادی برای تهیه و تصویب برنامه های توسعه در مجلس و دولت گذاشته می‌شود. طبیعتاً انتظار می‌رود که برنامه نوشته شده با توجه به محدودیت‌های اجرایی کشور عملیاتی شود.

سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه افزود: برنامه‌های توسعه در کشور باید منطبق با امکانات کشور تهیه و تصویب شود البته در تئوری برنامه نویسی برخی از کارشناسان ایراد می‌گیرند، به دلیل آنکه برنامه عمدتاً برنامه اقتصادی است حرف این می‌شود که ما می خواهیم اقتصاد را با قانون اداره کنیم این تناقض است. ما شرایطی برای اقتصاد قائل هستیم و باید کارشناسان در این زمینه به جمع بندی برسند. ما طبق روال سنتی برنامه‌ها را به صورت قانون تصویب می‌کنیم و پیش می‌ریم و متاسفانه تعهد و التزام به اجرای این قانون را هم خیلی زیاد نمی‌بینیم.

پاسخگویی در مورد عدم تحقق برنامه‌های توسعه وجود ندارد

مفتح با بیان اینکه پاسخگویی در مورد عدم تحقق برنامه های توسعه وجود ندارد، گفت: مجلس باید برنامه‌ای را تصویب کند که خیلی آرمانی و دور از محدودیت اجرایی نباشد. آنقدر عدم تحقق برنامه زیاد هست که کسی خیلی برخورد جدی نمی‌کند که به چه دلیل این کار انجام نشده است؟ البته به نظرم اشکال اصلی، حجیم بودن برنامه است و برنامه باید متناسب با نیازهای کشور تعریف شود چون موفقیت برنامه هفتم موفقیت کشور را به دنبال دارد.

حجم زیادی از تکالیف در یک برنامه بر دوش دولت گذاشته می‌شود

محسن بیگلری نماینده مردم سقز در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه از دیگر نمایندگانی بود که به گفت و گو با ایرنا نشست و ضمن انتقاد از اجرایی نشدن برنامه‌های توسعه ای در کشور گفت: ما چندین برابر کشورهای اروپایی در سال جلسه نظارتی و تقنینی داریم در حالی که دیگر کشورها این گونه نیستند و این مشکل بزرگی است که در اجرای قانون با آن رو به رو هستیم.

وی با بیان اینکه یکی از عمده دلایل عدم تحقق برنامه‌های توسعه این است که حجم زیادی از تکالیف در یک برنامه بر دوش دولت قرار داده می‌شود در صورتی که با توان مالی و اجرایی دولت سنخیت ندارد و این موجب عدم اجرای عمده احکام برنامه‌های پنج‌ساله توسعه می شود، می‌گوید: هر کمیسیون در مجلس می‌خواهد بخشی‌نگری کند و اهداف بخش مورد نظر خود را محقق کند که این هم از دلایل عدم تحقق احکام برنامه‌های توسعه است، زیرا نگاه منسجم و ملی به برنامه‌ها نیست و در نتیجه برنامه‌ها به طور مناسب محقق نمی‌شود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه، بوروکراسی اداری را یکی دیگر از علل اجرایی نشدن قوانین در کشور عنوان کرد و گفت: همه مطلع هستیم که بوروکراسی نظام اداری ما، کارآمد و کارگشا نیست و راه حل آن این است که دولت با استفاده از فناوری‌های جدید، الکترونیک و هوشمند به گونه ای عمل کند که قوانین در کشور بدون قوانین دست و پا گیر اجرایی و عملیاتی شوند.

نتیجه‌گیری…

در حالی نمایندگان مجلس شورای اسلامی اجرایی شدن برنامه هفتم توسعه را فرصتی برای بهبود و پیشرفت کشور عنوان کردند که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور هم این برنامه را در اولویت دولت چهاردهم قرارداده است، به همین جهت با همگرایی و وفاقی که بین دو قوه مجریه و مقننه شکل گرفته می‌توان امید داشت، برنامه هفتم به سرنوشت سایر برنامه‌ها دچار نشود و با اجرا و پیگیری دقیق آن مطالبه رهبری و انتظارات مردم از کارگزاران نظام پاسخ داده شود.